Ubezpieczenia OC członków zarządu (D&O)

Czy dobrze jest być prezesem ?

Odpowiedź nie musi być jednoznaczna. Kierowanie spółką i sprawowanie funkcji w zarządzie to szerokie kompetencje, realna władza, często prestiż i satysfakcja z możliwości realizacji aspiracji zawodowych i osiągania coraz bardziej ambitnych celów. Ale także konieczność rozwiązywania skomplikowanych problemów i podejmowania decyzji na podstawie niewystarczających lub niejednoznacznych informacji. Władza i podejmowanie decyzji idzie w parze z odpowiedzialnością. Także za te decyzje, które przyniosły skutki nieoczekiwane lub odwrotne do zamierzonych.

Odpowiedź na postawione na wstępie pytanie może wyglądać następująco : Nie można zostać członkiem zarządu wbrew swej woli, więc skoro jest to świadomy wybór to należy założyć, że dobry dla osoby która go dokonuje. Kluczem w odpowiedzi są słowa : świadomy wybór.

Działalność gospodarcza nie polega na niepodejmowaniu ryzyka lecz na szukaniu możliwości biznesowych. Co w rezultacie oznacza, że element ryzyka w działalności zawsze będzie obecny. Członkowie zarządu muszą liczyć się z tym, że mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności w przypadku gdy wierzyciele nie będą mogli skutecznie zaspokoić swoich roszczeń z majątku spółki. Każdy z członków zarządu ponosi nie tylko odpowiedzialność cywilną, lecz również karną i podatkową oraz wynikającą z prawa naprawczego i upadłościowego. To oznacza, że w przypadku spółek kapitałowych, ryzyko spółki - w określonych okolicznościach - może przekształcić się w ryzyko spersonalizowane skierowane do członków zarządu.

Warto wspomnieć, że już sama konstrukcja prawna spółki kapitałowej jest formą ograniczenia ryzyka udziałowców i właścicieli a także - do pewnego stopnia - zarządu. W tym wypadku ceną za ochronę jest mniej korzystny dla udziałowców (akcjonariuszy) sposób opodatkowania przychodów spółek kapitałowych. Wydawałoby się, że przy zachowaniu konserwatywnej polityki zarządzania ryzykiem spółki zwłaszcza w obszarze prawnym, finansowym i podatkowym ryzyko zarządu można ocenić jako niewielkie. Czy to na pewno wystarczy ?

W warunkach zmieniającego się prawa, niejednoznacznych i zmienianych interpretacji przepisów, w tym przepisów podatkowych, przy ostrej konkurencji rynkowej sprawowanie funkcji członka zarządu jest jednak ryzykowne.

Z jakimi ryzykami musi się liczyć członek zarządu spółki kapitałowej ?

Odpowiadając na powyższe pytanie można wymienić choćby następujące obszary :

Domniemanie winy członków władz spółki za szkody wyrządzone z naruszeniem prawa (w tym złamania wewnętrznych regulacji obowiązujących w spółce i przekroczenia uprawnień wynikających z nadanych pełnomocnictw) - art. 293/483 ksh,
Osobista odpowiedzialność członków zarządu za niezgłoszenie wniosku o upadłość w terminie, rozciągającą się na zobowiązania spółki - art. 299 ksh,
Ordynacja podatkowa i wynikające z niej obciążenie członków zarządu osobistą odpowiedzialnością za zaległości podatkowe spółki - art. 116
Ustawa o rachunkowości i wynikające z niej obciążenie członków zarządu osobistą odpowiedzialnością za rzetelność, bezbłędność, sprawdzalność i prowadzenie na bieżąco ksiąg rachunkowych - art. 24 ust. 1
Ustawa o rachunkowości i wynikające z niej obciążenie członków zarządu i rady nadzorczej osobistą odpowiedzialnością za zgodność sprawozdań finansowych z wymaganiami tej ustawy - art. 4a

Polisy D&O (Directors & Officers)

Polisy ubezpieczenia spółek przed stratami z tytułu błędów ich władz i samych władz na świecie znane są pod nazwą polis D&O. W Polsce pierwsze polisy tego typu zawierano w oparciu o oferty zachodnich Ubezpieczycieli na zlecenie spółek z kapitałem zagranicznym funkcjonujących na terenie Polski i zarządzanych przez zagranicznych menadżerów. Można uznać, że w zachodniej kulturze gospodarczej tego typu polisy są standardem.

Obecnie obserwujemy rosnącą popularność tego typu ubezpieczeń także wśród polskich firm. Jest to efekt szerszej oferty rynkowej ale także skutek przenikania zachodnich wzorców zarządzania ryzykiem do polskich firm oraz wzrost świadomości ryzyka odpowiedzialności ciążącego na zarządach spółek. Obserwowaliśmy skokowy wzrost zainteresowania polisami D&O po kryzysie tzw. opcji walutowych. Impulsem do pytania o polisy D&O są także umowy o dotacje z UE podpisywane w ramach programów rozwojowych.

Polisa D&O - kogo i w jakim zakresie chroni ?

Polisa zapewnia członkom władz spółki – zarządu, rady nadzorczej, a także może obejmować prokurentów, kadrę kierowniczą - ochronę przed roszczeniami, pozostającymi w związku z wykonywaną przez nich funkcją. Do grona osób chronionych mogą należeć także rodziny i spadkobiercy ww osób.

Ochrona obejmuje zazwyczaj :

- koszty specjalistycznej ochrony prawnej we wszelkich postępowaniach przeciwko ubezpieczonym (w tym także postępowaniach karnych i administracyjnych), łącznie z poręczeniem majątkowym i kosztami odzyskania dobrego imienia,

- pokrycie należnej poszkodowanemu (w tym spółce) kwoty odszkodowania, w tym także kar i grzywien.

Zakres polis D&O musi być dopasowany do profilu i formy działania danej spółki. Tak jak każde ubezpieczenie dobrowolne powinien być przygotowany przez brokera, który ma doświadczenie w tego typu ubezpieczeniach i orientuje się, które z proponowanych na polskim rynku rozwiązań będą najbardziej korzystne dla Klienta.